Staartmees

(foto: Vogeldagboek.nl)

Beschrijving

Door de zeer lange staart is de staartmees een onmiskenbare vogel. De staartmees is de enige Nederlandse vogel met een staart langer dan de rest van het lichaam. De kop is wit, met brede, zwarte wenkbrauwstrepen. Bij staartmezen uit het noorden en het oosten van Europa ontbreken de wenkbrauwstrepen, zodat de kop geheel wit is. Deze vogels worden gerekend tot een aparte ondersoort en zijn vooral in de winter ook in Nederland te zien.

In tegenstelling tot de meeste andere mezen, bouwt de staartmees een eigen nest. Van materialen als veren, spinrag en mos bouwt de vogel laag in de struiken een langwerpig nest, waarin ongeveer tien eieren gelegd worden. Vanwege de lange staart is het vrouwtje genoodzaakt met een gekromde staart te broeden.

In de winter zwerft de staartmees meestal in kleine groepjes rond. Doordat het belangrijkste voedsel van de staartmees uit insecten bestaat, kan een strenge, voedselarme winter veel slachtoffers maken.

Broeden

  • Broedperiode: eind maart - mei
  • Koloniebroeder: nee
  • Aantal legsels: 1
  • Aantal eieren: 8 - 12
  • Incubatie: 14 - 16 dagen
  • Nestduur: 14 - 18 dagen
  • Kleur eieren: ?
  • Aantal broedparen: minder dan 40.000

Kenmerken

  • Lengte: 14 - 15 cm
  • Spanwijdte: 17 - 19cm
  • Gewicht: ?
  • Maximale leeftijd: 5 jaar
  • Snavel: opvallend kleine spitse snavel
  • Poten: donkere pootjes

Herkenning

Opvallende kenmerken: opvallend lange staart.

Gedrag: sociale vogels die buiten het broedseizoen altijd in groepjes leven. Waarbij ander mezensoorten concurrenten zijn bij het zoeken naar voedsel, delen staartmezen het voedsel met elkaar. Koolmezen verjagen elkaar van een vetbol, terwijl staartmezen soms met z'n zevenen aan een vetbol hangen.

Kleed: lichte onderdelen en witte kop met brede zwarte zijkruinstrepen die samenkomen op de donkere rug. Opvallend donkere lange staart. De aanzet van de vleugels is roodbruin van kleur. Heel af en toe wordt er in Nederland een witkopstaartmees (ondersoort) waargenomen. Deze heeft een geheel witte kop. Het leefgebied van de witkopstaartmees ligt in Scandinavië en Oost-Europa.

Verspreiding

Europese verspreiding: slechts in het hoge arctische noorden broeden geen staartmezen; habitat van naaldbossen is daar niet aanwezig.

Overwinteringsgebied: vanuit Scandinavië trekken staartmezen naar Nederland en Midden-Europa.